Viêm amidan, một căn bệnh về đường hô hấp này thường tái phát, tái phát nhiều lần và dễ gây biến chứng. Bệnh ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, công việc và sức khỏe của người bệnh. Tìm hiểu nguyên nhân và triệu chứng của bệnh là cách tốt nhất để chúng ta chủ động phòng tránh hiệu quả, kịp thời.
Tổng quát các vấn đề về viêm amidan
Viêm Amidan là căn bệnh về đường hô hấp, người bệnh sẽ bị sưng, đau ở phần amidan. Khi virus, vi khuẩn tấn công với số lượng lớn vào cơ thể khiến amidan không thể chống chọi lại được sẽ gây ra tình trạng viêm nhiễm này để bảo vệ.
Amidan có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là ở trẻ em. Amidan thường được chẩn đoán ở trẻ em từ mẫu giáo đến tuổi vị thành niên. Tình trạng này dễ lây lan và có thể do nhiều loại vi rút và vi khuẩn thông thường chẳng hạn như Streptococcus, gây ra bệnh viêm họng.
Amidan do viêm họng hạt có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu người bệnh không được điều trị. Amidan rất dễ chẩn đoán, các triệu chứng của bệnh nhân thường hết trong vòng từ 7 đến 10 ngày.
Vị trí của viêm amidan
Amidan là một cặp khối mô mềm nằm ở phía sau của hầu (hầu). Mỗi amiđan được cấu tạo bởi các mô tương tự như các hạch bạch huyết (tế bào bạch huyết), được bao phủ bởi lớp niêm mạc màu hồng, chạy qua lớp niêm mạc của mỗi amiđan là những hố, được gọi là hố đào.
Amidan bao gồm: Amidan vòm họng, amidan khẩu cái, amidan vòm họng và amidan vòm họng kết hợp với nhau tạo thành một vòng bao quanh bên trong họng, gọi là vòng vòm họng. Amidan có vai trò quan trọng trong việc giúp chống lại các bệnh nhiễm trùng và ngăn chặn các mầm bệnh do vi khuẩn và virus xâm nhập vào cơ thể.
Nguyên nhân gây ra tình trạng viêm ở người bệnh
Do cấu tạo của amidan có nhiều khe, hốc tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh như:
- Viêm amidan do nhiễm các loại virus như Adenovirus, Enteroviruses, virus cúm, Parainfluenza virus, Epstein-Barr virus, herpes simplex virus.
- Những người bệnh có tiền sử đã hoặc đang mắc các bệnh về đường hô hấp do bội nhiễm vi khuẩn như sởi, ho gà …
- Do sử dụng thức ăn không hợp vệ sinh, các đối tượng hay sử dụng đồ uống lạnh như kem, đá, bia lạnh.
- Thời tiết thay đổi đột ngột cũng có thể dẫn đến amidan.
Một số dấu hiệu của viêm amidan dễ nhận biết
Việc phát hiện sớm các triệu chứng amidan đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và loại bỏ căn bệnh này. Dưới đây là những biểu hiện của bệnh amidan ở người lớn và trẻ em mà bạn nên biết:
Các triệu chứng đối với trẻ em
- Đau họng, khó nuốt: Tình trạng viêm nhiễm sẽ khiến cổ họng sưng tấy và gây đau rát, nhất là khi ăn uống.
- Amidan sưng to, phù nề: Amidan sưng to sẽ khiến trẻ khó thở hoặc thở khò khè. Bé thường có biểu hiện không chịu bú mẹ, quấy khóc…
- Ho khan hoặc có đờm: Con bạn sẽ bị ho, có đờm màu xanh hoặc vàng. Đây là triệu chứng điển hình khi bệnh chuyển sang giai đoạn amidan có mủ.
- Triệu chứng chung viêm amidan ngoài các triệu chứng điển hình trên, trẻ thường sốt cao 39-40 độ, gây mệt mỏi, khó chịu.
Các biểu hiện của bệnh ở người lớn
- Các triệu chứng amidan ở người lớn cũng giống như ở trẻ em. Tuy nhiên, mức độ có thể bớt phô trương hơn.
- Trong các đợt cấp, bệnh nhân có thể cảm thấy lạnh, rùng mình, sau đó là sốt cao 39-40 độ C.
- Cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, đau họng, khó nuốt, chán ăn, v.v.
- Đi khám sẽ thấy amidan sưng to, tấy đỏ hai bên, có chấm mủ trắng, dễ bong tróc và rất hôi.
- Với tình trạng viêm amidan mãn tính, bệnh nhân thường xanh xao, hốc hác, hay sốt âm ỉ về chiều. Một số người thở khò khè và ngáy to khi ngủ.
Những biến chứng của bệnh bạn cần biết chính xác
Nếu bệnh nhân không được điều trị amidan có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn:
- Sưng mủ quanh amidan: Nhiễm trùng tạo ra một túi mủ cạnh amidan, đẩy sang bên đối diện. Các ổ áp xe trong phúc mạc phải được dẫn lưu khẩn cấp.
- Bệnh nhân tăng bạch cầu đơn nhân cấp tính: Thường do virus Epstein-Barr gây ra, vi khuẩn làm cho amidan sưng to, sốt, đau họng, phát ban và mệt mỏi.
- Đau họng: Streptococcus, một loại vi khuẩn, lây nhiễm sang amidan và cổ họng. Bệnh nhân thường có dấu hiệu sốt và đau cổ thường đi kèm với đau họng.
- Amidan to (phì đại): Amidan lớn làm giảm kích thước của đường thở, làm cho chứng ngủ ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ dễ xảy ra hơn.
- Viêm amidan: Là tình trạng xuất hiện những khối trắng hoặc vàng trên amidan do thức ăn tích tụ trong amidan khiến vi khuẩn phát triển và lắng đọng tạo thành sỏi.
- Viêm khớp cấp tính: Các khớp cổ tay, khớp gối, ngón tay, ngón chân sưng tấy, nóng, đỏ và đau, toàn thân mệt mỏi, uể oải.
Biện pháp để ngăn không bị viêm amidan như thế nào?
- Bệnh nhân bị amidan chủ yếu do nhiễm virus và vi khuẩn. Vì vậy, cách phòng ngừa tốt nhất là người bệnh nên thực hành vệ sinh tốt.
- Bệnh nhân rửa tay kỹ lưỡng và thường xuyên, đặc biệt là rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn
- Tránh dùng chung thức ăn, ly uống nước, chai nước hoặc các vật dụng cá nhân
- Bệnh nhân nên che miệng khi ho hoặc hắt hơi, sau đó rửa tay
Trường hợp nào nên đi cắt ngay amidan?
Viêm Amidan để điều trị dứt điểm không thường xuyên tái phát cách tốt nhất là nên cắt. Cụ thể những trường hợp bạn nên loại bỏ nó gồm có:
Viêm Amidan cấp tính
- Bệnh thường khởi phát đột ngột với biểu hiện ớn lạnh và sau đó sốt từ 38 đến 39 độ C.
- Mệt mỏi, nhức đầu, kém ăn.
- Nước tiểu ít và sẫm màu, đi đại tiện thường bị táo bón.
- Đặc biệt là thành bên của hầu là vị trí của vòm họng.
- Sau đó, đau họng, có thể đau nhói trong tai, tăng lên khi nuốt và ho.
- Thường kèm theo viêm mũi ở trẻ sổ mũi, trẻ có thể thở khò khè, ngủ ngáy, nói giọng mũi.
Đối với bệnh nhân bị amidan cấp tính chủ yếu là điều trị triệu chứng. Thực hiện nâng cao thể trạng và chỉ dùng kháng sinh khi nghi ngờ nhiễm trùng hoặc có nguy cơ biến chứng.
Viêm amidan thể mãn tính
Các triệu chứng của bệnh amidan mãn tính khá hiếm gặp. Đôi khi không có triệu chứng gì ở bệnh nhân ngoài những đợt viêm tái phát hoặc tái phát giống như amidan cấp tính. Amidan mãn tính còn có thêm các triệu chứng sau:
- Ho: Chủ yếu biểu hiện của người bệnh là ho khan từng cơn, kéo dài vào buổi sáng khi mới ngủ dậy.
- Đau họng, thay đổi giọng nói.
- Hôi miệng: Đây là triệu chứng điển hình của bệnh nhân bị amidan. Người bị amidan mãn tính dù đã vệ sinh răng miệng hàng ngày nhưng hơi thở vẫn có mùi hôi khiến người tiếp xúc khó chịu.
- Đôi khi ho và khàn tiếng, trẻ thở khò khè, ngáy to.
Phân loại bệnh viêm amidan chi tiết
Hiện nay, bệnh viêm amidan ở các người bệnh được chia thành 2 cấp độ chính là amidan cấp tính và amidan mãn tính. Đặc biệt:
Viêm amidan cấp tính
Đây là giai đoạn đầu của bệnh, thường gặp ở trẻ từ 3 tuổi trở lên. Giai đoạn này là lúc các amidan bị viêm, sưng tấy, xung huyết và có tiết dịch hoặc mủ. Ai cũng sẽ gặp phải tình trạng amidan cấp tính vào một thời điểm nào đó trong đời.
Trong số đó, có những người sau khi nhiễm bệnh không bị nhiễm lại. Tuy nhiên, ở một số người, bệnh sẽ nặng hơn nếu không được điều trị kịp thời và phát triển thành amidan mãn tính.
Các triệu chứng của bệnh amidan cấp tính thường chỉ xuất hiện trong khoảng 3 đến 5 ngày. Trường hợp lâu hơn (nếu có) khoảng 10-15 ngày. Sau đó nếu tiếp tục sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính.
Viêm amidan mãn tính
Đây là tình trạng phổ biến ở thanh thiếu niên và người lớn. Viêm amidan mãn tính thường kéo dài trên 1 tháng hoặc tái phát nhiều lần trong năm. Nguyên nhân chủ yếu do chủ quan, không điều trị dứt điểm ở giai đoạn cấp tính.
Những cách điều trị bệnh amidan hiệu quả, phổ biến
Hiện nay, có rất nhiều cách chữa viêm amidan như chữa bệnh bằng phương pháp nội khoa, cắt amidan hay điều trị bằng Đông y,… Tuy nhiên vẫn có phương pháp hiệu quả. Người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để có lời khuyên thích hợp.
Dùng thuốc chữa bệnh
Việc sử dụng thuốc sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây viêm amidan ở mỗi người và cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Những loại đang được sử dụng nhiều nhất cho bệnh này gồm:
- Thuốc kháng sinh Amoxicillin hoặc penicillin: Đây là hai loại thuốc thường được chỉ định để điều trị bệnh. Nếu bệnh nhân dị ứng với penicilin, có thể chuyển sang dùng fluoroquinolon, azithromycin,… để thay thế.
- Thuốc kê đơn hoặc không kê đơn (Advil, Tylenol,…): Thường dùng để điều trị các bệnh viêm do virus, đau, sưng, sốt,… Đối với các bệnh do virus thì không chỉ định dùng kháng sinh vì đã có kháng sinh.
Phẫu thuật cắt amidan
Có nên cắt amidan không là vấn đề được nhiều bệnh nhân quan tâm. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp cuối cùng nếu điều trị nội khoa bằng thuốc không hiệu quả.
Bệnh nhân bị viêm amidan mãn tính và đã có các biến chứng như: amidan, sưng hạch ở cổ, áp xe quanh amidan, áp xe thành họng…. Bệnh nhân bị amidan quá phát, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, thậm chí gây ra chứng ngưng thở khi ngủ,…
Cách chữa viêm amidan tại nhà
Hiện nay, trong dân gian vẫn lưu truyền mẹo chữa viêm amidan tại nhà và được nhiều người áp dụng. Bạn có thể tham khảo một số biện pháp an toàn dưới đây:
- Chữa amidan bằng tỏi nướng: Bạn lấy 1 củ tỏi nhỏ, sau đó nướng cho đến khi vỏ cháy xém và có mùi thơm nhẹ. Khi tỏi nguội, bạn bóc vỏ, trộn với muối hột và một ít nước rồi đập dập. Chắt lấy nước cốt và uống mỗi ngày một lần.
- Dùng mật ong và gừng: Bạn cần chuẩn bị 2 miếng gừng và một chút mật ong nguyên chất. Gừng gọt vỏ rửa sạch với nước. Tiếp tục cho mật ong vào ngâm khoảng 1 tiếng. Bạn lấy gừng ngâm mật ong để ngậm hàng ngày sẽ giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh.
Chữa viêm amidan bằng Đông y
Căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh, cách chữa amidan bằng bài thuốc Đông y thường chú trọng đến việc dưỡng âm, tiêu viêm, khai thông, thông huyết. Dưới đây là một số bài thuốc đông y thường được sử dụng:
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị 12g huyền sâm, 8g xạ đen, 12g mông mẫu, 6g cát cánh, 6g thăng ma, 12g bạch truật, 16g hắc sâm, 12g ngưu tất. Tất cả đem sắc với nước, uống khi còn ấm.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị 8g liên kiều, 12g bạch truật, 24g thục địa, 12g sinh khương, 8g sinh cam thảo, 8g hoàng bá, 12g thăng ma, 16g đảng sâm, 10g đương quy, 10g hoàng liên.Cho các vị thuốc này vào nồi đun nóng để uống trong ngày.
Lời kết
Viêm amidan đã trở thành một bệnh lý tai mũi họng phổ biến hiện nay. Bệnh rất dễ bắt gặp ở trẻ nhỏ hoặc những người có sức khỏe yếu. Tuy không phải là bệnh nguy hiểm nhưng amidan thường hay tái phát và tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được điều trị dứt điểm.
