Gan nhiễm mỡ đang trở thành một bệnh phổ biến trong xã hội hiện đại nhưng nhiều người lại cho rằng nó vô hại. Nhiều người đã lầm tưởng rằng, chỉ những người thường xuyên uống rượu bia hoặc có thể trạng béo phì mới mắc phải. Tuy nhiên, những người không bao giờ uống rượu bia hoặc có thể trạng gầy vẫn có thể bị.
Căn bệnh này khá nguy hiểm khiến nhiều người phải lo sợ khi mắc phải. Tuy nhiên, bài viết dưới đây sẽ giúp độc giả hiểu đúng hơn về cách phòng ngừa, các triệu chứng và cách điều trị để mọi người có một cuộc sống lành mạnh.
Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng chất béo trong mô gan dư thừa quá nhiều, vượt quá 5% trọng lượng của gan hoặc khi quan sát dưới kính hiển vi thấy nhiều hơn 5% tế bào gan có chứa các hạt mỡ. Mắc bệnh chủ yếu đều có chất béo ứ đọng là triglycerides, chất béo khác là phospholipids.
Ở giai đoạn đầu, bệnh được xem là bệnh lý lành tính. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, hiệu quả, bệnh sẽ có khả năng biến chứng trở thành xơ gan, thậm chí là ung thư gan, gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Căn bệnh này không phải là bệnh di truyền và không có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác.
Nguyên nhân gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ có thể là hậu quả từ rất nhiều bệnh lý và thói quen sống khác nhau của người bệnh. Dưới đây là một số tác nhân phổ biến gây ra bệnh lý:
- Đồ uống có cồn: Việc sử dụng thường xuyên các đồ uống có cồn như: rượu, bia,… chính là nguyên nhân phổ biến gây nên bệnh lý này.
- Béo phì: Người có thể trạng béo phì thường xuyên cung cấp lượng chất béo cao hơn ngưỡng cơ thể hấp thu nên dễ làm cho gan xuất hiện hiện tượng tích tụ mỡ dẫn đến nguy cơ mắc bệnh cao hơn gấp nhiều lần so với người bình thường.
- Tiểu đường: Đường huyết cao sẽ tạo nên một lớp bao phủ khiến cho gan bị mất đi chức năng chuyển hoá cholesterol, gây ra việc tích tụ quá nhiều cholesterol dẫn đến tình trạng của căn bệnh.
- Sụt cân quá nhanh: Sụt cân nhanh khiến cho cơ thể không tổng hợp được apolipoprotein, điều này dẫn đến việc triglyceride tích tục trong gan, lâu ngày sẽ làm cho gan bị thừa mỡ gây ra bệnh lý trên.
- Mỡ máu cao: Lượng lipid trong máu đi qua gan quá nhiều dẫn đến hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao, nếu như gan bị vượt quá khả năng chuyển hóa sẽ xuất hiện tình trạng mỡ trong máu bị tồn đọng trong gan sinh ra bệnh lý.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Một số loại thuốc điều trị bệnh lao phổi, mỡ máu có thể gây ra tác dụng phụ làm tổn thương gan, dẫn đến mắc bệnh.
Biểu hiện của gan nhiễm mỡ qua mỗi giai đoạn
Người mắc bệnh ở mỗi giai đoạn này nếu chỉ khám lâm sàng sẽ rất khó để phát hiện ra bệnh. Để phát hiện ra bệnh lý ở giai đoạn đầu, cần khám sức khỏe định kỳ và làm các xét nghiệm.
Biểu hiện giai đoạn 1
Khi người bệnh mắc bệnh gan nhiễm mỡ ở giai đoạn 1, trong gan sẽ có lượng mỡ chiếm từ 5-10% tổng trọng lượng lá gan. Giai đoạn này được xem là giai đoạn nhẹ, lành tính và không nguy hiểm và cũng không gây ra các biểu hiện gì. Tình trạng bệnh lý ở giai đoạn đầu hoàn toàn có thể trị khỏi nếu được phát hiện sớm và thực hiện điều trị kịp thời theo đúng sự chỉ định của bác sĩ.
Biểu hiện giai đoạn 2
Người mắc bệnh được bác sĩ xác định đang ở giai đoạn 2 của bệnh là khi lượng mỡ trong gan chiếm từ 10-20% tổng trọng lượng lá gan. Khi mắc bệnh ở giai đoạn này, người bệnh bắt đầu có những biểu hiện cụ thể hơn như: ăn không ngon, chán ăn, đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn và thường xuyên cảm thấy mệt mỏi.
Chính vì các triệu chứng này khá phổ thông nên rất nhiều người đã không để ý và bỏ qua, điều này đã tạo cơ hội cho bệnh càng có cơ hội phát triển nặng thêm. Ở giai đoạn này, nếu người mắc bệnh chủ quan sẽ khiến căn bệnh nhanh chóng chuyển biến xấu sang giai đoạn 3 – giai đoạn nguy hiểm.
Biểu hiện giai đoạn 3
Người mắc bệnh được xác ở giai đoạn 3 khi có biểu hiện tỷ lệ mỡ trong gan lên đến hơn 30% tổng trọng lượng của gan. Khi giai đoạn này, bệnh nhân đi khám sẽ dễ dàng thấy rõ độ lây lan của các nhu mỡ ở gan đang tăng lên một cách nhanh chóng và rõ rệt. Người bệnh ở giai đoạn này sẽ xuất hiện các biểu hiện đặc trưng của bệnh gan như: chán ăn, mệt mỏi, sút cân nhanh chóng, u mạch nổi lên trên da, vàng da, vàng mắt, đau tức hạ sườn bên phải,…
Giai đoạn 3 của gan nhiễm mỡ chính là giai đoạn nguy hiểm và nặng nhất của bệnh lý. Cũng từ giai đoạn này, bệnh lý hoàn toàn có thể biến chứng thành xơ gan, ung thư gan một cách nhanh chóng nếu người bệnh không được điều trị đúng cách, kịp thời và kiên trì theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, người mắc bệnh còn có thể xuất hiện các triệu chứng như: rối loạn nội tiết tố xảy ra ở cả nam và nữ.
Một vài trường hợp mắc bệnh này ở nam giới có thể phát triển tuyến vú, hoặc gặp các tình trạng về teo tinh hoàn, cương dương ở giai đoạn cuối. Nữ giới có thể xuất hiện tình trạng tăng, giảm cân bất thường, không rõ lý do, hoặc rối loạn kinh nguyệt, tắt rong kinh,… Khi có các biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, đau nhẹ hạ sườn phải,… bạn cần đi khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa gan mật.
Biến chứng nguy hiểm của căn bệnh gan nhiễm mỡ
Căn bệnh này có thể khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Và ngược lại, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời hoặc người bệnh thờ ơ, xem thường bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Dẫn đến tình trạng viêm gan
Khi người bệnh mắc phải căn bệnh gan nhiễm mỡ và mỡ bao phủ các tế bào gan càng nhiều, làm chức năng gan bị suy giảm, hạn chế vai trò chống độc của gan, các độc tố, vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng từ bên trong và bên ngoài sẽ có điều kiện thuận lợi để xâm nhập, gây hại cho gan và làm xảy ra biến chứng viêm gan.
Viêm gan sẽ khiến cho gan nhanh chóng suy kiệt, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và làm tăng nguy cơ tử vong cho người bệnh. Bệnh gan sẽ ngày càng tiến triển nhanh và càng trở nên nghiêm trọng khi vừa có virus viêm gan B hoặc C đồng thời uống nhiều đồ uống có cồn như bia, rượu,…
Xơ gan
Biến chứng chính của bệnh lý này là xơ gan. Căn bệnh này làm cho các tế bào hoạt động quá mức tạo ra các sợi xơ. Biến chứng này xảy ra khi gan cố gắng ngăn chặn những tổn thương đang xảy ra, chẳng hạn như viêm, điều này sẽ gây ra các vùng sẹo (xơ hoá).
Những chất xơ này càng ngày càng nhiều gây hoại tử, tổn thương các tế bào gan, làm hình thành các mô sẹo, gan bị chai cứng, không còn khả năng phục hồi dẫn đến xơ gan. Tình trạng xơ gan sẽ ngày càng lan rộng nếu như tình trạng viêm gan không ngừng lại.
Ung thư gan
Biến chứng nguy hiểm nhất khi mắc bệnh âm thầm và tiến triển nặng lên chính là biến chứng ung thư gan. Đây là hậu quả của tình trạng viêm gan do gan bị nhiễm mỡ trong thời gian dài. Nó được hình thành dựa trên bệnh lý xơ gan do thoái hoá mỡ.
Các phương pháp để chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ
Người bệnh mắc bệnh ở giai đoạn đầu thường sẽ không có những triệu chứng rõ rệt. Vì thế, để xác định được bệnh nhân có mắc bệnh không, cần làm các biện pháp chẩn đoán.
- Xét nghiệm máu: Đây là xét nghiệm được ưu tiên sử dụng nhằm mục đích: Kiểm tra chỉ số Triglycerid, Cholesterol, định lượng men gan ALT, GGT, AST xem có tăng hay không. Nếu nghi ngờ căn bệnh này đã tiến triển sang xơ gan, cần xét nghiệm thêm Bilirubin, Albumin, đông máu cơ bản, protein máu.
- Xét nghiệm virus viêm gan: Xét nghiệm nhằm tìm kiếm các bệnh viêm mãn tính như viêm gan virus B, viêm gan virus C và những bệnh lý khác về gan.
- Siêu âm ổ bụng: Là phương pháp nhanh chóng, đơn giản, không xâm lấn, chi phí thấp để chẩn đoán bệnh lý này. Nếu như có những triệu chứng nghi ngờ bị xơ gan có thể siêu âm đàn hồi gan.
- Siêu âm đàn hồi gan: Đây là một phương pháp mới, được thực hiện bằng máy siêu âm Fibroscan, sử dụng sóng siêu âm khảo sát đàn hồi của mô gan để xác định độ xơ hóa của gan.
Điều trị gan nhiễm mỡ
Thực tế hiện nay, bệnh lý này không có phương pháp điều trị đặc hiệu. Các bác sĩ chỉ tập trung điều trị cho người bệnh theo nguyên tắc giảm thiểu hay loại bỏ các tác nhân gây bệnh.
- Mắc bệnh do nghiện rượu, bia: Người bệnh ngừng hẳn việc sử dụng rượu, bia.
- Mắc bệnh do thừa cân, béo phì: Điều trị bằng cách chú trọng vào chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý, khoa học giúp giảm cân.
- Mắc bệnh do nguyên nhân viêm gan siêu vi: Điều trị bằng cách tập trung vào việc kiểm soát tình trạng viên và hạn chế những trường hợp bất lợi dẫn đến xơ gan.
- Mắc bệnh là hậu quả của các bệnh lý chuyển hoá, đặc biệt là tiểu đường: Nên tập trung kiểm soát và duy trì mức bình thường của lượng đường trong máu.
- Mắc bệnh do sử dụng thuốc: Cần ngưng sử dụng ngay các loại thuốc gây hại cho gan và thay thế bằng các loại thuốc khác an toàn, theo chỉ định của bác sĩ.
Kết hợp với việc điều trị theo các nguyên tắc trên, người bệnh có thể sử dụng các bài thuốc dân gian như: uống trà khổ qua, trà lá sen khô, cây lô hội, nước sắc cà gai leo, trà nhân trần, hoa atiso đỏ,…
Thực đơn dinh dưỡng cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ
Chế độ ăn uống khoa học là một trong những giải pháp tốt giúp cho người mắc bệnh điều trị tốt bệnh lý của mình. Dưới đây là một số loại thực phẩm nên ăn và các loại thực phẩm không nên ăn để phòng ngừa bệnh.
Các loại thực phẩm nên ăn khi bị gan nhiễm mỡ
Các loại rau xanh, hoa quả tươi: Thực phẩm này sẽ giúp cho người mắc bệnh có thêm chất xơ kích thích như đường ruột, phòng ngừa táo bón và xơ vữa động mạch. Các loại Vitamin A và E giúp tránh tích tụ thêm mỡ trong gan. Sử dụng dầu thực vật như dầu mè, đậu nành… có chứa các axit béo không no, làm giảm cholesterol.
Sử dụng thức uống có lợi cho gan như: Trà nụ vối, lá sen, hoa atiso,… giúp gan giảm lượng mỡ, thanh nhiệt, đồng thời tránh tích tụ mỡ trong gan. Tăng cường ăn cá để cung cấp protein ít chất béo, giàu axit omega 3, giúp giảm nồng độ cholesterol, ngừa nguy cơ mắc bệnh và ung thư gan nhiễm mỡ.
Các loại thực phẩm nên tránh
Người bị gan nhiễm mỡ cần ngưng sử dụng các loại đồ uống có cồn như rượu, bia là một trong những nguyên nhân gây hại, làm suy giảm chức năng gan, tăng nguy cơ mắc bệnh và hạn chế sử dụng mỡ động vật.
Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao, gây hại cho gan. Cắt giảm khẩu phần thịt có màu đỏ như thịt bò, thịt heo,… vì những thực phẩm này có lượng protein cao, gan phải hoạt động nhiều để chuyển hoá.
Kết luận
Gan nhiễm mỡ có thể mang đến những biến chứng nguy hiểm khó lường nhưng may mắn là nó không gây ra những tổn thương gan vĩnh viễn nếu chúng ta phát hiện và điều trị kịp thời. Lời khuyên cho bạn để tránh mắc phải căn bệnh này là duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện và điều trị bệnh kịp thời nếu có.
